Nokon har teke orda ut av skjelettet, og plassert dei på golvet

Tittel: Asclepieia

Kunstner: Linda Morell

Sted: Visningsrommet USF, Verftet, Bergen

Tid: 2. – 16. mai 2020

At objekt kan overgå ord, er ikkje synonymt med at ein ikkje treng sei meir. Men at orda blir vanskelegare å finne. Å skrive om denne utstillinga, kan kanskje samaliknast med å modellere i porselensleire. Motstanden i materialet. Forma som ikkje vil følge viljen. Men som til slutt, likevel, inngår kompromiss.  

Dette er den første seperatutstillinga til Linda Morell, etter å ha gått ut frå Kunstakademiet, KMD, UiB, i fjor. I denne utstillinga, kombinerar ho steingodsleire, og porselen, med metall, glas, og tekstil. Skulpturane hennar er for meg umiddelbart slåande. Både i form, innhald og materialvalg. Somme gonge kan ein slik grad av perfeksjon i handverket, medføre at ein blir verande i overflatene. Men ikkje her.  

Inni steinane bur tida. Den langsame tida. Tid er kloden, kadaveret i kronisk endring. Fjell blir pressa oppover, og brote ned. Samanlikna med andre folk, er alle fjell gamle. Sanden frå fjella blir til mindre og mindre smular. Etter uforståeleg lang tid, er dei omtrent like små delar som pulveret i eit pulverbrannslukkingsapperat. Når fjellet har blitt til mjøl, og ein tilset væske, får ein fjell-deig; leire. Objekt i leire inneheld tida frå fjellet, viljen i hendene, og det potensielle sekundet i eit fall mot golvet. 

Å puste fjell

Det første eg ser når eg kjem inn i rommet er ei gruppe objekt på golvet. Objekt i brent og glassert leire, glas og metall. Nokre av dei liknar hybridar av såpekoppar og skåler ein brukar på sjukehuset under operasjon. Dei er perfekt definert i sine former, og balanserar på lange, spisse føter av metall. På den høgste av dei, ligg noko som kunne ha vore inni kroppen. Eit slags organ. Men, det er laga i glas. Glas er òg stein. Er òg fjell. Fjell som har blitt forma ved hjelp av pusten. Pusten som har vore inni invollane i ein kropp. I ein av skålene ligg ein blodfarga klump av glas. Eit hjarte, kanskje. Kaldt. Glinsande. Som ein knyttneve.

Rundt skålene, og oppi ei av dei, ligg Aloe vera-blad av glas, og somme stadar ligg det glasdråpar. Det er denne utstillinga eg skulle ha sett saman med min barndomskjærleik, René Descartes (fransk matematiker og filosof, 1596-1650). I rommet her, skulle me ha snakka om blodet sine vegar, om sjela sin lokasjon i kroppen, om viviseksjon, og om sansane som stenger oss ute frå noko ein kan kalle sanning. Og medan orda skulle ha vridd seg gjennom rommet, skulle skulpturane ha fanga dei opp. Kaldt. Svalande. Stille i sine harde flater. Atter ei gong, skulle eg sei at Morell skulle få lage mine protesar, om eg skulle trenge det. Og, atter ei gong skulle René prøve å konkudere sin sirkelargumentasjon med Guds eksistens. Eg skulle le av han, og forklare at Gud er død, og at sjela ikkje ligg i konglekjertelen, men i steingodsleire. 

Dyret inni kroppen

Inni kroppen bur det eit kvitt stativ. Eit stativ som hindrar oss i å vere makk. Skjelettet er vårt indre grunnfjell. Tid. Eg trur at sjela ligg i ryggsøyla. I møtet mellom grunnfjellet, kjøttet, og leidningane som viklar seg inn, og ut, mellom knoklane. Signala mellom hjernen, og resten av kroppen. Dei bevisste val. Blodet. Definisjonane. Motstanden innanfrå. Hendene som formar leira. Press utanfrå. Varmen frå hendene, byttar plass med litt av kulda i leira.  

Linda Morell har modelllert ei ryggsøyle. Ei ryggsøyle, som i den eine enden sluttar i ei spiss form. Ryggsøyla blir halden oppe av noko som liknar føter, i metall. Den blir eit vesen, eit dyr frå innsida av kroppen. Lausrevet frå kroppen. Det indre dyret, som bur der inne, og held oss oppe. Dyret er grunnfjellet bak dei mjuke organa. No står det framfor meg i si totale presisjon. Som om det har oppstått av seg sjølv, og ikkje som eit resultat av bevisste val og menneskehender. Forma i fjell og i brent i eld. Som jorda sin indre varme let elden på ny steinmassen bli mjuk. Ei siste gong. Før den blir ståande i ro. Lenge. Bogane si kraft i skulpturane til Linda Morell har ikkje blitt borte i oppvarminga. Kanskje handlar det om fysikk. Om presisjon. Og, om årsakane til at knoklane inni kroppen er forma som dei er. Funksjon er samanhengande med spensten i linjene. Matematikken i ritualet når ein klemmer stein mellom fingrane.  

Dråpar av stein

Høgt oppe på den eine veggen heng eit grønt stykke silke, i ein porselensslange samanføyd med ein metallboge. Og eg får ei kjensle av at det einaste som skurrar litt her er rommet. Rommet er litt for grovt for desse arbeida. Nesten litt uhygienisk. Ureint. Difor vel eg å sjå dei som lausrevet frå romma dei står i. Som om dei har blitt flytta hit, frå andre rom. Idéen om dei andre romma, gnagar i nakken min. Rom kor alle desse objekta høyrer heime. Ein treng ikkje sjå alt for å bestemme at det finst. Kanskje er det best slik; at somme rom får utvikle seg fritt på innsida av hjernen. 

I det inderste av galleriromma står noko som minnar om den typen dukke ein brukar når ein skal øve på livredning i symjebasseng. Men denne kan ha plass til ein kropp inni seg. Rundt livet er det festa ein blå stropp. Overflata er lett skjoldete. Som om den har blitt brukt. I ryggen er det ein sirkel med små hol. Hol av den typen ein finn i såpekoppar, kor vatnet skal renne vekk frå såpa. Frå det midterste holet bøyer det seg ein spiss krok. Innover. Forma som ein S.

Den øvre spissen er i same høgd som nakken, eller nedre del av bakhovudet. Den nedre delen av kroken bøyer seg, mellom plassen til lungene, og der ryggsøyla skulle ha vore. Kanskje må ein fysisk rive sjela ut av kroppen for å ta del i ritualet. På veggen litt bortanfor, heng eit stykke grøn silke over eit rekkverk i porselen. Etter ritualet vil ei hand strekke seg famlande etter tekstilen. Kroppsvæsker. Dråpar av stein, mot huden. 

Matematikken og dei fysiske lover er irrelevant/irrasjonelt

Lent mot ein vegg står ein vase fyllt med strå, og utfordrar tyngdekrafta. Halvt forma som eit lår, eit kne, og ein legg som ender i knutar der kor foten skulle ha vore. Knutar liknande det ein kan sjå både på gamle tre, og på hendene og føtene hjå lepra-pasientar. Vasen står på knuten. Svulsten. Balanserar. Balansen må kanskje forskyvast litt, for å kunne oppnå denne graden av energi i forma. Som om den blir halden oppe av ein vilje.  

På golvet ligg eit vesen. Halvt skorpion, halvt maskin, og halvt røska ut frå ein menneskekropp. Du seier at tre halve delar ikkje blir ein heil. Men her går det. Og alt anna blir meiningslaust. Ein skorpionhale i glas ligg kveila mellom ribbeina. Ut frå ribbeina går ein krok i metall. Nedanfor spissen på kroken, ligg ein dråpe av glas. Det kunne ha vore ein fiskekrok, eller ein kjøttkrok. Men det er ikkje det. Berre nesten. Og alt som er, blir noko anna enn det som det nesten er. Her ligg alt litt imellom. Midt imellom. Definerte former. Udefinert. Dette finst ikkje. Det går ikkje an. Men det er totalt i balanse med sine eigne logikkar. Både i formene, og dei bestemte linjene i bogane. Steingodsleire skal liksom ikkje kunne sjå ut som om den står i spenn. Som av krafta frå ei indre kjerne. Ei spent bogestreng av fjellet sine røter. Ei stram nervetråd inni materialet. 

Vår historie innan medisin og kirurgi er dels oppstått i undring, nyfikenheit, og i møtepunkt mellom ting som me no har splitta. Filosofane har slutta å dissikere. Matematikere jaktar ikkje lenger på ein kur mot døden. Me har kome til eit punkt kor mange ser ut til å tru at faktisk kunnskap og total sanning om eit fenomen, kan avdekkast ved hjelp av ord. Så lenge ein reduserar det tilstrekkeleg. Så lenge ein ser det seperat frå alt anna. Og, så lenge språket framstår som om det har oppstått utanfor kroppen. I utstillinga til Linda Morell står eg midt i ritualet som føyer det heile saman att. Slik at det blir riktig. Utan å eliminere det faktum at det eksisterer veldig mykje som ikkje kan få plass i ord.

Brynhild Winther